Hãy tưởng tượng bạn có một chiếc hộp thần kỳ. Bạn thả vào hộp bất kỳ món gì — một chiếc bánh pizza, một quyển sách, hay cả một con gấu bông — và hộp sẽ luôn trả lại cho bạn một mã số bí mật, giống như mật khẩu của món đồ đó. Đây chính là cách mà hàm băm hoạt động!
Những Điều Thần Kỳ Của Hàm Băm
1. Đầu ra luôn cố định
Dù bạn ném vào chiếc hộp một chiếc bánh pizza siêu to hay chỉ một chiếc pizza cắt miếng nhỏ, chiếc hộp vẫn trả về một mã số với độ dài nhất định.
Ví dụ:
- Nếu bạn dùng chiếc hộp kiểu SHA-256, mã số trả về sẽ luôn dài 256 bit.
- Còn nếu dùng SHA-1, mã số trả về chỉ dài 160 bit.
Đây giống như việc bạn viết địa chỉ nhà mình lên một mảnh giấy: dù nhà bạn to hay nhỏ, địa chỉ trên giấy vẫn chỉ dài đúng như thế!
2. Một thay đổi nhỏ, kết quả khác bự
Hãy thử với hai từ: "Binance" (viết hoa) và "binance" (viết thường).
- Với SHA-256:
- "Binance" →
f1624f...225191 - "binance" →
59bba3...784b2
- "Binance" →
Bạn chỉ đổi chữ B thành b, mà mã số đã hoàn toàn khác nhau!
Điều này làm hàm băm trở nên đặc biệt: dù dữ liệu đầu vào gần như giống hệt, kết quả đầu ra vẫn "nhảy" xa như hai người lạc nhau trên hai hành tinh khác vậy.
3. Đầu ra không thể "đảo ngược"
Một khi bạn đã có mã số, không thể nào dùng nó để tìm lại món đồ ban đầu. Giống như việc bạn nghiền một bức tranh thành hàng ngàn mảnh vụn: không ai có thể ráp lại đúng bức tranh gốc chỉ từ mớ hỗn độn đó.
SHA Là Gì Mà Quan Trọng Thế?
SHA là viết tắt của Secure Hash Algorithms (Thuật toán Băm Bảo mật).
- SHA-1: Đây là kiểu hộp đời cũ, nhưng giờ không còn an toàn nữa (nó bị "bẻ khóa" dễ dàng).
- SHA-256: Kiểu hộp siêu an toàn, được dùng trong Bitcoin và các hệ thống bảo mật khác.
Cả hai đều là những phiên bản của "gia đình" SHA, mà các anh chị em khác còn có SHA-512, SHA-3, v.v.
Tóm Lại
Hàm băm là một công cụ siêu ngầu, giống như một chiếc hộp bí mật:
- Nó tạo ra mã số cố định từ bất kỳ món đồ nào.
- Chỉ cần thay đổi nhỏ, mã số sẽ khác hoàn toàn.
- Đầu ra không thể đảo ngược về đầu vào.
Hàm băm rất quan trọng trong việc bảo mật thông tin, giống như việc bạn dùng két sắt có khóa mật mã siêu chắc vậy. Bây giờ, nếu ai hỏi bạn "hàm băm là gì?", hãy tự tin giải thích nhé!